konjovodac
2004-01-04 18:15:23 UTC
Veoma znacajan stub u izgradivanju crnogorskog naroda i nacije, ucvrscivanju
i afirmisanju Crne Gore kao slobodne i nezavisne drzave, predstavljala je
stoljecima autokefalna Crnogorska pravoslavna crkva, njena snaga autoriteta
i uticaj na drustvene tokove i procese.
Ruvima II Njegusa (1593-1637), kao i sve kasnije crnogorske mitropolite, na
celo Crnogorske pravoslavne crkve nije postavljao pecki patrijarh, niti mu
je prerogative politicke i klerikalne vlasti dodjeljivao Sultan carskom
ispravom, ili, pak, neki drugi organ bilo koje strane drzave ili sile.
Naprotiv, Opstecrnogorski zbor je izabrao, svojom slobodnom i vrhovnom
voljom Ruvima II Njegusa za vladiku crnogorskog. U nacinu izbora i vrsenja
svojih duznosti, kao i odgovornosti, ogledao se legitimitet mitropolitske i
politicke vlasti Ruvima II Njegusa i svih docnijih mitropolita u vrijeme
postojanja Crne Gore kao teokratske drzave. Izbor crnogorskih vladika
izjasnjavanjem Crnogoraca, okupljenih pod otvorenim nebom ispred Cetinjskog
manastira, postace tradicija i obicajno pravo, od kojega nece biti
odstupanja. Crnogorski narod postace izvorni nosilac suvereniteta i
vjekovima ce slobodno odlucivati o izboru svojih politickih korifeja i
duhovnih pastira.
U doba vladike Petra II Petrovica Njegosa, ruski dvorski savjetnik dr
Aleksandar fon Rojc, profesor Pravnog fakulteta u Dorpatu, boravio je u
Crnoj Gori. Zapisao je na jednom mjestu: "Crnogorska crkva je samostalna. Ne
stoji pod vlascu ni patrijarha ni nekih drugih crkvenih poglavara, nego je
arhipastir poglavar manastira i mirskih svjestenika. Sto se on posvecuje
izvan svoje zemlje, to zavisi od okolnosti i shvatanja starog crkvenog
pravila, a to nikako ne znaci da je on nekome podlozan".[1]
Sultan Mustafa III je 11. IX 1766. godine beratom ukinuo Pecku patrijarsiju.
Posto je carigradski patrijarh Samuilo I Hanceris (1764-1780) isplatio
dugove Pecke patrijarsije, vrhovna vlast Turske Carevine subordinirala je
njenu, vec bivsu, teritoriju Carigradskoj (fanariotskoj) patrijarsiji. Tada
je potonji patrijarh Pecke patrijarsije Kalinik II carigradskom patrijarhu
Samuilu I Hancerisu podnio ostavku. Nestalo je tada Pecke patrijarsije.
"Mitropoliti Crne Gore nijesu priznavali nad sobom vlast ni Porte ni Fanara.
Otvorenim otporom i protiv Sultana i protiv Carigradske patrijarsije, oni su
besprimjernom energijom i rijetkom smjeloscu produzili i dalje izvodili
veliko djelo oslobodenja svoga naroda. Davajuci u neprekidnim borbama s
uspjehom otpore i protiv Turske Carevine i svojih drugih neprijatelja i
smatrajuci sebe neogranicenim gospodarima svoje uze domovine, Mitropoliti
Crnogorski zasnovali su u Crnoj Gori svoju nezavisnu teokratsku
vladavinu".[2]
Crnogorska mitropolija bila je izvan kanonskog i organizacionog ustrojstva i
domasaja Carigradske patrijarsije. Crnogorska pravoslavna crkva odlikovala
se eksteritorijalnoscu u odnosu na Carigradsku patrijarsiju, koja je bila
ekspozitura interesa Turske Carevine. "Carigradska patrijarsija nije
pretendovala nad Crnogorskom crkvom, drzeci se kanonickog pravila da crkvene
granice jedne nezavisne drzave nemaju ulaziti u granice druge nezavisne
drzave".[3]
Dr Nikodim Milas (1845-1915), kanonista i crkveni velikodostojnik, u svojoj
poznatoj knjizi "Pravoslavno crkveno pravo", pored ostalog pise: "Pored tih
opcih izvora, postoje jos posebni izvori za pojedine crkve. Ovi izvori
uslovljeni su polozajem crkve u drzavama, i ticu se odnosaja crkve k drzavi
i spoljasnje administracije crkvene. Zakoni, koji opredjeljuju odnosaj crkve
k drzavi i odreduju spoljasnju administraciju crkvenu, imaju u doticnim
drzavama znacaj obaveznosti, kako za crkvu, tako i za drzavu, jer su izdani
ili zajednickom crkvenom i drzavnom vlascu, ili ih je izdala jedna od tih
vlasti, a druga primila i potvrdila. po katalogu Carigradske patrijarsije,
izdanom u aprilu 1855. godine, postojale su sljedece pomjesne crkve sa
svojom samostalnom upravom ili samoupravne crkve (autokefalne): 1.
Carigradska, 2. Aleksandrijska, 3. Antiohijska, 4. Jerusalimska, 5.
Kiparska, 6. Ruska, 7. Karlovacka, 8. Sinajska, 9. Crnogorska i 10. Crkva u
Kraljevini Grckoj. K ovima imaju se dodati od novijega doba: 11. Sibinjska,
12. Bugarska, 13. Cernovicko-dalmatinska, 14. Crkva u Kraljevini Srbiji i
15. Crkva u Kraljevini Rumuniji".[4]
"Pri drzavnoj samostalnosti Crne Gore, i crkva u njoj, kojoj je poglavica u
isto vrijeme bio i gospodar zemlje, smatrala se samostalnom u svome
ustrojstvu i unutrasnjoj upravi, kao sto je samostalna i danas. Samostalnost
Cetinjske mitropolije priznala je i Carigradska patrijarsija".[5]
Govoreci o "postavljanju prvih episkopa danasnjih samostalnih pomjesnih
crkava" dr Nikodim Milas, izmedu ostalog konstatuje da "Cetinjskog
mitropolita imenuje knez crnogorski".[6]
Dr Radoslav Grujic decidirano navodi da je Crnogorska pravoslavna crkva
imala punu autokefalnost. To on sasvim jasno apostrofira i sljedecim
tekstom: "Poslije ukidanja Pecke patrijarsije Sava Petrovic je proglasio
sebe samostalnim mitropolitom. Ovu samostalnost priznao je docnije Sveti
Sinod Ruske pravoslavne crkve, a zatim i Carigradska patrijarsija".[7]
Dr Radoslav Grujic je eksplicitan kada potencira: "Posto je 1766. godine
Pecka patrijarsija ponovo ukinuta, Crnogorska mitropolija nije bila
podvlascena Carigradskoj patrijarsiji ... vec se oslonila na Rusku crkvu
koja joj je priznala autokefalnost".[8]
Carigradska patrijarsija je i izricito, oficijelno, sa stanovista kanona,
priznala autokefalnost Crnogorske pravoslavne crkve. Glavni argument za to
predstavlja zvanicni Katalog autokefalnih pravoslavnih crkava "Sintagma",
koja je, po odobrenju Carigradske patrijarsije, objavljena u Atini 1855.
godine. U atinskoj "Sintagmi" pod rednim brojem 9 navodi se Crnogorska
pravoslavna crkva kao autokefalna. [9]
"Za vrijeme vladicanstva Petra I Petrovica Njegosa, Sveti Sinod Ruski
priznao je Pravoslavnu crkvu u Crnoj Gori potpuno nezavisnom kakva je i do
danasnjih dana ostala".[10]
Opstecrnogorski zbor je, sa svojeg oficijelnog vijecanja, 13. I 1804.
godine, stiteci Petra Prvog i Crnu Goru, uputio protestno pismo ruskom Caru
Aleksandru I. U tom obracanju predstavnici crnogorskog naroda su izriciti:
"Nas mitropolit nikada nije bio pod zapovijesti ruskog Sinoda, nego samo pod
pokroviteljstvom Vaseg imperatorskog Velicanstva, a i to pod moralnim, i to
tako da do sad nijesmo bili ni od koga branjeni: mjesto silne odbrane
pocinjemo trpjeti silno gonjenje. Sveti Sinod nema nikakvog prava nad
arhijerejima, koji nijesu podvlasni, izvan predjela ruskih granica, de je
njihova vlast, i po ovome s nasim arhipastirom nema nikakva posla".[11]
U pismu "Praviteljstva suda crnogorskog i brdskog" ruskom oficiru Marku
Ivelicu, sa Cetinja 3. jula 1804. godine, kaze se, izmedu ostalog, i ovo:
"Nas gospodin Mitropolit ostao je sam za sebe u ovdasnjoj crkvi, nezavisan
ni od kakve vlasti".[12]
U nezavisnoj i medunarodno priznatoj Crnoj Gori, zivjela je Crnogorska
pravoslavna crkva na osnovu vlastitih legislativnih akata, uredbi, opstih
pravila pravoslavnog crkvenog prava i starih obicaja. U tom pogledu od
fundamentalne vaznosti je pomenuti: Ustav Svetog Sinoda u Knjazevini Crnoj
Gori (1903.); Ustav pravoslavnih konsistorija u Knjazevini Crnoj Gori
(1904.); Zakon o parohijskom svjestenstvu (1909.). Status Crnogorske
pravoslavne crkve regulisan je i: "Ustavom za Knjazevinu Crnu Goru"
donesenom na Nikoljdan 1905. godine.
"Godine 1888. Mitropolit Mitrofan bio je izaslan od Knjaza Gospodara kao
predstavnik Crnogorske crkve u Rusiju, u Kijev, da prisustvuje velikom
slavlju ruskom - slavlju devetstogodisnjice primanja Hriscanstva, i tom
prilikom je, na dan 15. jula, sluzio sluzbu Bozju zajedno sa kijevskim
mitropolitom Platonom i beogradskim Mihailom".[13]
U clanu 1. "Ustava Svetoga Sinoda u Knjazevini Crnoj Gori" iz 1903. godine
se kaze: "Avtokefalna pravoslavna Mitropolija u Knjazevini Crnoj Gori, kao
clan jedine, svete, katolicanske i apostolske crkve, kojoj je
pastironacelnik i glava Gospod i Bog nas Isus Hristos, cuva i odrzava
jedinstvo u dogmatima i u kanonickim ustanovama sa svima drugima
pravoslavnim, avtokefalnim crkvama, i ovo ce jedinstvo ona cuvati i
odrzavati do vijeka". O autokefalnosti Crnogorske pravoslavne crkve govore i
clanovi 2. i 15. pomenutoga Ustava.[14]
U "Ustavu za Knjazevinu Crnu Goru" 1905. godine bilo je normirano u clanu
40. sljedece: "Drzavna vjera je u Crnoj Gori istocno pravoslavna. Crnogorska
je crkva autokefalna. Ona ne zavisi ni od koje strane Crkve, ali odrzava
jedinstvo u dogmama s istocno pravoslavnom Vaseljenskom crkvom. Sve ostale
priznate vjeroispovijesti slobodne su u Crnoj Gori".[15]
Na osnovu sporazuma izmedu Vlade Kraljevine SHS i Carigradske patrijarsije
od 18. marta 1920. godine "Sveti Arhijerejski Sinod Vaseljenske patrijarsije
donio je odluku od 19. marta 1920. godine, broj 2056., kojom daje blagoslov
na prisajedinjenje Ujedinjenoj Srpskoj pravoslavnoj crkvi eparhija u Juznoj
Srbiji, Bosni i Hercegovini"[16]. Vlada Kraljevine SHS isplatila je
Carigradskoj patrijarsiji za taj pristanak milion i pet stotina hiljada
zlatnih franaka. Tom odlukom Carigradska patrijarsija oslobada od svoje
vlasti i prisajedinjuje Ujedinjenoj Pravoslavnoj srpskoj crkvi eparhije koje
su do tada bile pod njenom upravom "i priznaje proglaseno ujedinjenje
autokefalnih Crkava Srpske, Crnogorske i Karlovacke, kao i dviju
dalmatinskih eparhija"[17]. "Tako autokefalne crkve - Crkva Kraljevine
Srbije, Karlovacka i Crnogorska i neki djelovi crkve Bukovinsko-dalmatinske
sjedinili su se 1920. godine"[18]. "Sinod je priznao proglasenje ujedinjenih
autokefalnih crkava: Srpske, Crnogorske i Karlovacke".[19]
Proglasenje uspostavljene Srpske patrijarsije izvrseno je u Sremskim
Karlovcima 12. (25.) septembra 1920. godine, u prisustvu regenta Aleksandra,
predstavnika Vlade i skupstine Kraljevine SHS i mnogih klirika. Ubrzo potom,
sastao se Arhijerejski Sabor Srpske patrijarsije 15. (28.) septembra 1920.
godine, koji je donio odluku da se arhiepiskop beogradski i mitropolit
Srbije Dimitrije Pavlovic proglasi ipso jure prvim patrijarhom Srpske
patrijarsije. U toj odluci navode se razlozi za takav potez i, pored
ostalog, kaze se: "Slicno tome postupalo se i kod osnivanja nacionalnih
autokefalnih oblasti u svima pravoslavnim drzavama. Tako su uzdignute
katedre na stupanj autokefalne arhiepiskopije u prestonim gradovima Atini za
crkvu u Kraljevini Grckoj, u Beogradu za crkvu u Kraljevini Srbiji, na
Cetinju za crkvu u Crnoj Gori, u Bukurestu za Rumuniju, u Sofiji za
Bugarsku, a u Rusiji dignut je arhijerejski presto druge prestonice u Moskvi
na stupanj patrijarsije".[20]
Carigradska patrijarsija je, za vrijeme Melentija IV, izdala 19. februara
1922. godine tomos kojim se izuzimaju ispod njezine dotadasnje kanonske
uprave eparhije koje su poslije balkanskih ratova i Prvog svjetskog rata
teritorijalno i politicki pripale Kraljevstvu SHS i kojim se priznaje
ujedinjenje pravoslavnih crkava sa Pravoslavnom crkvom Kraljevine Srbije.
Pored ostaloga, u tom dokumentu se navodi da se "priznaje proglaseno
jedinstvo autokefalnih crkava: Srpske, Crnogorske i Karlovacke, kao i dviju
dalmatinskih eparhija"[21]. U Kanonskom pismu Vaseljenskog patrijarha
Melentija IV i Svetoga Sinoda vaseljenske patrijarsije od 24. februara 1922.
godine (broj protokola 1036.) kojim se priznaje uzdizanje Srpske pravoslavne
crkve Kraljevstva SHS na stepen Patrijarsije kaze se i ovo: "Posavjetovavsi
se o tom pitanju po duznosti sa nasim Svetim Sinodom pohvalismo zelju crkve
i drzave i priznali smo korist, koju pravoslavlje moze imati od takvog
uzdignuca, a nacin postupanja nasli smo da je u saglasnosti vise sa crkvenom
ekonomijom (oportunscu), nego li sa preciznoscu kanonskog reda".[22]
Prije nekoliko godine obnovljena je autokefalna Crnogorska pravoslavna
crkva. Na Lucindan 31. oktobra 1993. godine na Crnogorskom saboru pod
otvorenim nebom, na Cetinju, ispred dvorca kralja Nikole I Petrovica
Njegosa, u duhu tradicije, Crnogorci su izabrali za svojega crkvenog
poglavara Gospodina Antonija Abramovica, tadasnjeg klirika Ruske pravoslavne
crkve u Kanadi (Toronto). Nakon smrti blazenopocivseg Antonija Abramovica,
Crnogorci su izabrali aklamacijom na Badnji dan, 6. januara 1997. godine za
svojega novog crkvenog starjesinu Gospodina Mirasa Dedeica, tadasnjeg
svjestenika Grcke pravoslavne crkve sa sluzbom u Rimu. Gospodin Miras
(Mihailo) Dedeic je 15. marta 1998. godine, u sabornom hramu Svete Paraskeve
u Sofiji, kanonski rukopolozen za episkopa Crnogorske pravoslavne crkve.
Hirotoniju je izvrsio, sada vec blazenopocivsi, patrijarh Bugarske
pravoslavne crkve Njegova Svetost Gospodin Pimen. Pored njega u
rukopolaganju Mihaila Dedeica za episkopa obnovljene Crnogorske pravoslavne
crkve prisustvovali su: Inokentije, mitropolit sofijski, Genadij, mitropolit
dorostolski i jos pet episkopa i cetiri svjestenika. Ta hirotonija imala je
podrsku i blagoslov Ukrajinske pravoslavne crkve. Patrijarh Pimen je tada,
uz ostalo, rekao: "Nasem Svetom Sinodu bila je velika cast da rukopolozimo
arhimandrita Mihaila za episkopa Crnogorsko-primorskog i ja mu zelim da u
sluzbi Hriscanstva nosi sa sobom pravu snagu Hristove slobode"[23]. O
razlozima koji su opredijelili Bugarsku pravoslavnu crkvu da rukopolozi
Mihaila Dedeica za episkopa Crnogorske pravoslavne crkve govorio je i
Anatolij Balacev, glavni sekretar i portparol Svetog Sinoda Bugarske
pravoslavne crkve. [24]
Ostalo o tom pitanju na http://www.moc-cpc.org
--
Don't worry about the world ending today... It's already tomorrow in
Australia. Unless you're in Australia... (then start worrying)
i afirmisanju Crne Gore kao slobodne i nezavisne drzave, predstavljala je
stoljecima autokefalna Crnogorska pravoslavna crkva, njena snaga autoriteta
i uticaj na drustvene tokove i procese.
Ruvima II Njegusa (1593-1637), kao i sve kasnije crnogorske mitropolite, na
celo Crnogorske pravoslavne crkve nije postavljao pecki patrijarh, niti mu
je prerogative politicke i klerikalne vlasti dodjeljivao Sultan carskom
ispravom, ili, pak, neki drugi organ bilo koje strane drzave ili sile.
Naprotiv, Opstecrnogorski zbor je izabrao, svojom slobodnom i vrhovnom
voljom Ruvima II Njegusa za vladiku crnogorskog. U nacinu izbora i vrsenja
svojih duznosti, kao i odgovornosti, ogledao se legitimitet mitropolitske i
politicke vlasti Ruvima II Njegusa i svih docnijih mitropolita u vrijeme
postojanja Crne Gore kao teokratske drzave. Izbor crnogorskih vladika
izjasnjavanjem Crnogoraca, okupljenih pod otvorenim nebom ispred Cetinjskog
manastira, postace tradicija i obicajno pravo, od kojega nece biti
odstupanja. Crnogorski narod postace izvorni nosilac suvereniteta i
vjekovima ce slobodno odlucivati o izboru svojih politickih korifeja i
duhovnih pastira.
U doba vladike Petra II Petrovica Njegosa, ruski dvorski savjetnik dr
Aleksandar fon Rojc, profesor Pravnog fakulteta u Dorpatu, boravio je u
Crnoj Gori. Zapisao je na jednom mjestu: "Crnogorska crkva je samostalna. Ne
stoji pod vlascu ni patrijarha ni nekih drugih crkvenih poglavara, nego je
arhipastir poglavar manastira i mirskih svjestenika. Sto se on posvecuje
izvan svoje zemlje, to zavisi od okolnosti i shvatanja starog crkvenog
pravila, a to nikako ne znaci da je on nekome podlozan".[1]
Sultan Mustafa III je 11. IX 1766. godine beratom ukinuo Pecku patrijarsiju.
Posto je carigradski patrijarh Samuilo I Hanceris (1764-1780) isplatio
dugove Pecke patrijarsije, vrhovna vlast Turske Carevine subordinirala je
njenu, vec bivsu, teritoriju Carigradskoj (fanariotskoj) patrijarsiji. Tada
je potonji patrijarh Pecke patrijarsije Kalinik II carigradskom patrijarhu
Samuilu I Hancerisu podnio ostavku. Nestalo je tada Pecke patrijarsije.
"Mitropoliti Crne Gore nijesu priznavali nad sobom vlast ni Porte ni Fanara.
Otvorenim otporom i protiv Sultana i protiv Carigradske patrijarsije, oni su
besprimjernom energijom i rijetkom smjeloscu produzili i dalje izvodili
veliko djelo oslobodenja svoga naroda. Davajuci u neprekidnim borbama s
uspjehom otpore i protiv Turske Carevine i svojih drugih neprijatelja i
smatrajuci sebe neogranicenim gospodarima svoje uze domovine, Mitropoliti
Crnogorski zasnovali su u Crnoj Gori svoju nezavisnu teokratsku
vladavinu".[2]
Crnogorska mitropolija bila je izvan kanonskog i organizacionog ustrojstva i
domasaja Carigradske patrijarsije. Crnogorska pravoslavna crkva odlikovala
se eksteritorijalnoscu u odnosu na Carigradsku patrijarsiju, koja je bila
ekspozitura interesa Turske Carevine. "Carigradska patrijarsija nije
pretendovala nad Crnogorskom crkvom, drzeci se kanonickog pravila da crkvene
granice jedne nezavisne drzave nemaju ulaziti u granice druge nezavisne
drzave".[3]
Dr Nikodim Milas (1845-1915), kanonista i crkveni velikodostojnik, u svojoj
poznatoj knjizi "Pravoslavno crkveno pravo", pored ostalog pise: "Pored tih
opcih izvora, postoje jos posebni izvori za pojedine crkve. Ovi izvori
uslovljeni su polozajem crkve u drzavama, i ticu se odnosaja crkve k drzavi
i spoljasnje administracije crkvene. Zakoni, koji opredjeljuju odnosaj crkve
k drzavi i odreduju spoljasnju administraciju crkvenu, imaju u doticnim
drzavama znacaj obaveznosti, kako za crkvu, tako i za drzavu, jer su izdani
ili zajednickom crkvenom i drzavnom vlascu, ili ih je izdala jedna od tih
vlasti, a druga primila i potvrdila. po katalogu Carigradske patrijarsije,
izdanom u aprilu 1855. godine, postojale su sljedece pomjesne crkve sa
svojom samostalnom upravom ili samoupravne crkve (autokefalne): 1.
Carigradska, 2. Aleksandrijska, 3. Antiohijska, 4. Jerusalimska, 5.
Kiparska, 6. Ruska, 7. Karlovacka, 8. Sinajska, 9. Crnogorska i 10. Crkva u
Kraljevini Grckoj. K ovima imaju se dodati od novijega doba: 11. Sibinjska,
12. Bugarska, 13. Cernovicko-dalmatinska, 14. Crkva u Kraljevini Srbiji i
15. Crkva u Kraljevini Rumuniji".[4]
"Pri drzavnoj samostalnosti Crne Gore, i crkva u njoj, kojoj je poglavica u
isto vrijeme bio i gospodar zemlje, smatrala se samostalnom u svome
ustrojstvu i unutrasnjoj upravi, kao sto je samostalna i danas. Samostalnost
Cetinjske mitropolije priznala je i Carigradska patrijarsija".[5]
Govoreci o "postavljanju prvih episkopa danasnjih samostalnih pomjesnih
crkava" dr Nikodim Milas, izmedu ostalog konstatuje da "Cetinjskog
mitropolita imenuje knez crnogorski".[6]
Dr Radoslav Grujic decidirano navodi da je Crnogorska pravoslavna crkva
imala punu autokefalnost. To on sasvim jasno apostrofira i sljedecim
tekstom: "Poslije ukidanja Pecke patrijarsije Sava Petrovic je proglasio
sebe samostalnim mitropolitom. Ovu samostalnost priznao je docnije Sveti
Sinod Ruske pravoslavne crkve, a zatim i Carigradska patrijarsija".[7]
Dr Radoslav Grujic je eksplicitan kada potencira: "Posto je 1766. godine
Pecka patrijarsija ponovo ukinuta, Crnogorska mitropolija nije bila
podvlascena Carigradskoj patrijarsiji ... vec se oslonila na Rusku crkvu
koja joj je priznala autokefalnost".[8]
Carigradska patrijarsija je i izricito, oficijelno, sa stanovista kanona,
priznala autokefalnost Crnogorske pravoslavne crkve. Glavni argument za to
predstavlja zvanicni Katalog autokefalnih pravoslavnih crkava "Sintagma",
koja je, po odobrenju Carigradske patrijarsije, objavljena u Atini 1855.
godine. U atinskoj "Sintagmi" pod rednim brojem 9 navodi se Crnogorska
pravoslavna crkva kao autokefalna. [9]
"Za vrijeme vladicanstva Petra I Petrovica Njegosa, Sveti Sinod Ruski
priznao je Pravoslavnu crkvu u Crnoj Gori potpuno nezavisnom kakva je i do
danasnjih dana ostala".[10]
Opstecrnogorski zbor je, sa svojeg oficijelnog vijecanja, 13. I 1804.
godine, stiteci Petra Prvog i Crnu Goru, uputio protestno pismo ruskom Caru
Aleksandru I. U tom obracanju predstavnici crnogorskog naroda su izriciti:
"Nas mitropolit nikada nije bio pod zapovijesti ruskog Sinoda, nego samo pod
pokroviteljstvom Vaseg imperatorskog Velicanstva, a i to pod moralnim, i to
tako da do sad nijesmo bili ni od koga branjeni: mjesto silne odbrane
pocinjemo trpjeti silno gonjenje. Sveti Sinod nema nikakvog prava nad
arhijerejima, koji nijesu podvlasni, izvan predjela ruskih granica, de je
njihova vlast, i po ovome s nasim arhipastirom nema nikakva posla".[11]
U pismu "Praviteljstva suda crnogorskog i brdskog" ruskom oficiru Marku
Ivelicu, sa Cetinja 3. jula 1804. godine, kaze se, izmedu ostalog, i ovo:
"Nas gospodin Mitropolit ostao je sam za sebe u ovdasnjoj crkvi, nezavisan
ni od kakve vlasti".[12]
U nezavisnoj i medunarodno priznatoj Crnoj Gori, zivjela je Crnogorska
pravoslavna crkva na osnovu vlastitih legislativnih akata, uredbi, opstih
pravila pravoslavnog crkvenog prava i starih obicaja. U tom pogledu od
fundamentalne vaznosti je pomenuti: Ustav Svetog Sinoda u Knjazevini Crnoj
Gori (1903.); Ustav pravoslavnih konsistorija u Knjazevini Crnoj Gori
(1904.); Zakon o parohijskom svjestenstvu (1909.). Status Crnogorske
pravoslavne crkve regulisan je i: "Ustavom za Knjazevinu Crnu Goru"
donesenom na Nikoljdan 1905. godine.
"Godine 1888. Mitropolit Mitrofan bio je izaslan od Knjaza Gospodara kao
predstavnik Crnogorske crkve u Rusiju, u Kijev, da prisustvuje velikom
slavlju ruskom - slavlju devetstogodisnjice primanja Hriscanstva, i tom
prilikom je, na dan 15. jula, sluzio sluzbu Bozju zajedno sa kijevskim
mitropolitom Platonom i beogradskim Mihailom".[13]
U clanu 1. "Ustava Svetoga Sinoda u Knjazevini Crnoj Gori" iz 1903. godine
se kaze: "Avtokefalna pravoslavna Mitropolija u Knjazevini Crnoj Gori, kao
clan jedine, svete, katolicanske i apostolske crkve, kojoj je
pastironacelnik i glava Gospod i Bog nas Isus Hristos, cuva i odrzava
jedinstvo u dogmatima i u kanonickim ustanovama sa svima drugima
pravoslavnim, avtokefalnim crkvama, i ovo ce jedinstvo ona cuvati i
odrzavati do vijeka". O autokefalnosti Crnogorske pravoslavne crkve govore i
clanovi 2. i 15. pomenutoga Ustava.[14]
U "Ustavu za Knjazevinu Crnu Goru" 1905. godine bilo je normirano u clanu
40. sljedece: "Drzavna vjera je u Crnoj Gori istocno pravoslavna. Crnogorska
je crkva autokefalna. Ona ne zavisi ni od koje strane Crkve, ali odrzava
jedinstvo u dogmama s istocno pravoslavnom Vaseljenskom crkvom. Sve ostale
priznate vjeroispovijesti slobodne su u Crnoj Gori".[15]
Na osnovu sporazuma izmedu Vlade Kraljevine SHS i Carigradske patrijarsije
od 18. marta 1920. godine "Sveti Arhijerejski Sinod Vaseljenske patrijarsije
donio je odluku od 19. marta 1920. godine, broj 2056., kojom daje blagoslov
na prisajedinjenje Ujedinjenoj Srpskoj pravoslavnoj crkvi eparhija u Juznoj
Srbiji, Bosni i Hercegovini"[16]. Vlada Kraljevine SHS isplatila je
Carigradskoj patrijarsiji za taj pristanak milion i pet stotina hiljada
zlatnih franaka. Tom odlukom Carigradska patrijarsija oslobada od svoje
vlasti i prisajedinjuje Ujedinjenoj Pravoslavnoj srpskoj crkvi eparhije koje
su do tada bile pod njenom upravom "i priznaje proglaseno ujedinjenje
autokefalnih Crkava Srpske, Crnogorske i Karlovacke, kao i dviju
dalmatinskih eparhija"[17]. "Tako autokefalne crkve - Crkva Kraljevine
Srbije, Karlovacka i Crnogorska i neki djelovi crkve Bukovinsko-dalmatinske
sjedinili su se 1920. godine"[18]. "Sinod je priznao proglasenje ujedinjenih
autokefalnih crkava: Srpske, Crnogorske i Karlovacke".[19]
Proglasenje uspostavljene Srpske patrijarsije izvrseno je u Sremskim
Karlovcima 12. (25.) septembra 1920. godine, u prisustvu regenta Aleksandra,
predstavnika Vlade i skupstine Kraljevine SHS i mnogih klirika. Ubrzo potom,
sastao se Arhijerejski Sabor Srpske patrijarsije 15. (28.) septembra 1920.
godine, koji je donio odluku da se arhiepiskop beogradski i mitropolit
Srbije Dimitrije Pavlovic proglasi ipso jure prvim patrijarhom Srpske
patrijarsije. U toj odluci navode se razlozi za takav potez i, pored
ostalog, kaze se: "Slicno tome postupalo se i kod osnivanja nacionalnih
autokefalnih oblasti u svima pravoslavnim drzavama. Tako su uzdignute
katedre na stupanj autokefalne arhiepiskopije u prestonim gradovima Atini za
crkvu u Kraljevini Grckoj, u Beogradu za crkvu u Kraljevini Srbiji, na
Cetinju za crkvu u Crnoj Gori, u Bukurestu za Rumuniju, u Sofiji za
Bugarsku, a u Rusiji dignut je arhijerejski presto druge prestonice u Moskvi
na stupanj patrijarsije".[20]
Carigradska patrijarsija je, za vrijeme Melentija IV, izdala 19. februara
1922. godine tomos kojim se izuzimaju ispod njezine dotadasnje kanonske
uprave eparhije koje su poslije balkanskih ratova i Prvog svjetskog rata
teritorijalno i politicki pripale Kraljevstvu SHS i kojim se priznaje
ujedinjenje pravoslavnih crkava sa Pravoslavnom crkvom Kraljevine Srbije.
Pored ostaloga, u tom dokumentu se navodi da se "priznaje proglaseno
jedinstvo autokefalnih crkava: Srpske, Crnogorske i Karlovacke, kao i dviju
dalmatinskih eparhija"[21]. U Kanonskom pismu Vaseljenskog patrijarha
Melentija IV i Svetoga Sinoda vaseljenske patrijarsije od 24. februara 1922.
godine (broj protokola 1036.) kojim se priznaje uzdizanje Srpske pravoslavne
crkve Kraljevstva SHS na stepen Patrijarsije kaze se i ovo: "Posavjetovavsi
se o tom pitanju po duznosti sa nasim Svetim Sinodom pohvalismo zelju crkve
i drzave i priznali smo korist, koju pravoslavlje moze imati od takvog
uzdignuca, a nacin postupanja nasli smo da je u saglasnosti vise sa crkvenom
ekonomijom (oportunscu), nego li sa preciznoscu kanonskog reda".[22]
Prije nekoliko godine obnovljena je autokefalna Crnogorska pravoslavna
crkva. Na Lucindan 31. oktobra 1993. godine na Crnogorskom saboru pod
otvorenim nebom, na Cetinju, ispred dvorca kralja Nikole I Petrovica
Njegosa, u duhu tradicije, Crnogorci su izabrali za svojega crkvenog
poglavara Gospodina Antonija Abramovica, tadasnjeg klirika Ruske pravoslavne
crkve u Kanadi (Toronto). Nakon smrti blazenopocivseg Antonija Abramovica,
Crnogorci su izabrali aklamacijom na Badnji dan, 6. januara 1997. godine za
svojega novog crkvenog starjesinu Gospodina Mirasa Dedeica, tadasnjeg
svjestenika Grcke pravoslavne crkve sa sluzbom u Rimu. Gospodin Miras
(Mihailo) Dedeic je 15. marta 1998. godine, u sabornom hramu Svete Paraskeve
u Sofiji, kanonski rukopolozen za episkopa Crnogorske pravoslavne crkve.
Hirotoniju je izvrsio, sada vec blazenopocivsi, patrijarh Bugarske
pravoslavne crkve Njegova Svetost Gospodin Pimen. Pored njega u
rukopolaganju Mihaila Dedeica za episkopa obnovljene Crnogorske pravoslavne
crkve prisustvovali su: Inokentije, mitropolit sofijski, Genadij, mitropolit
dorostolski i jos pet episkopa i cetiri svjestenika. Ta hirotonija imala je
podrsku i blagoslov Ukrajinske pravoslavne crkve. Patrijarh Pimen je tada,
uz ostalo, rekao: "Nasem Svetom Sinodu bila je velika cast da rukopolozimo
arhimandrita Mihaila za episkopa Crnogorsko-primorskog i ja mu zelim da u
sluzbi Hriscanstva nosi sa sobom pravu snagu Hristove slobode"[23]. O
razlozima koji su opredijelili Bugarsku pravoslavnu crkvu da rukopolozi
Mihaila Dedeica za episkopa Crnogorske pravoslavne crkve govorio je i
Anatolij Balacev, glavni sekretar i portparol Svetog Sinoda Bugarske
pravoslavne crkve. [24]
Ostalo o tom pitanju na http://www.moc-cpc.org
--
Don't worry about the world ending today... It's already tomorrow in
Australia. Unless you're in Australia... (then start worrying)